Schuldgevoel na seksueel misbruik: (on)terecht?!

‘Maar ik ben er toch zelf schuldig aan?’
Deze vraag zie ik bij heel veel slachtoffers van seksueel misbruik terugkomen. Ze hebben het gevoel dat zij degene zijn die ermee hebben ingestemd, iets hebben veroorzaakt of gewoon niet genoeg hebben gedaan om het tegen te houden.

En dat is zo’n ontzettend machteloos gevoel. Je kunt je gaan schamen, je onzeker voelen, of je wordt juist heel erg boos op jezelf. En elke keer dat ik het tegenkom, maakt het mij verdrietig. Want deze mensen hebben al zo’n zware last mee te dragen, en dan komt de schuldvraag daar nog eens bovenop.

Uit mijn eigen leven herken ik ook dat ik me heb afgevraagd of ik zelf niet medeplichtig ben geweest. Ik dacht altijd: “Maar ik heb toch zelf ja gezegd?”. Met de gedachten: ik had ook ‘nee’ kunnen zeggen of weg kunnen lopen.

En dat is nu precies het probleem. Want de realiteit is dat ik niet weg had kunnen lopen. Ik had ook geen ‘nee’ kunnen zeggen. Ik kwam namelijk in zo’n stressvolle situatie terecht, dat ik niet meer helder kon reageren. Mijn hele lichaam sloot zich af en ik kwam in een bevries/aanpas reactie terecht. In zo’n staat van zijn is het absoluut onmogelijk om nog te reageren en lukt het mij niet om mijn grenzen aan te geven.

Daarbij spelen vaak nog heel veel factoren mee die hieraan bijdragen.

Leeftijd
Denk aan een leeftijdsverschil: de ander is veel ouder en overruled jouw daarom, én mogelijk heb je nog helemaal niet de leeftijd om te begrijpen wat je wil, wat er gebeurt en hoe je uit deze situatie weg moet komen.

Machtsverschil
De ander zit in een hogere positie dan jij. Bijvoorbeeld een ouder, oom/tante, leidinggevende of docent. Vaak ben jij in een bepaalde mate afhankelijk van hen en is het dus veel moeilijker om ‘nee’ tegen die ander te zeggen.

Grooming
Veel daders van seksueel misbruik zullen niet van de ene op de andere dag jou misbruiken. Vaak zien we dat er een opbouw is. Ze zorgen ervoor dat je hen vertrouwt, ze geven jou iets wat fijn is (bijvoorbeeld complimenten, aandacht, cadeautjes), en ze zullen telkens een stapje verder gaan. Het lastige hiervan is dat de grens stukje bij beetje opschuift, zonder dat je het zelf doorhebt. Tot je op een punt bent, dat je niet meer terug kunt en verstrikt ben geraakt in de macht van de ander. Daarbij komend zullen daders jou er graag van overtuigen dat jij het ook wilde en dat je er aan meewerkte. Zie je hoe ingewikkeld het is?

Verkeerde moment/verkeerde persoon
Soms is het gewoon simpelweg zo: je komt op het verkeerde moment, de verkeerde persoon tegen. Er is geen uitleg aan te geven, maar jij was op dat moment nu eenmaal ‘voorhanden’. Je kunt dan denken: wat heb ik gedaan dat ik het uitlokte? Maar jij was simpelweg op het verkeerde moment bij de verkeerde persoon. En juist dat is zo lastig om te accepteren. Want waar ben je dan nog veilig als dit je zomaar kan overkomen? Dat is wat het zo lastig maakt om er geen controle op te hebben of er niks aan te kunnen doen. Dan is de realiteit daar: je kunt slachtoffer worden, ongeacht wat je doet of laat. En dat voelt doodeng!

Zo zie je maar dat er veel meespeelt in de dynamiek tussen slachtoffer en dader. Waarschijnlijk valt er nog veel meer te noemen, maar dit zijn de verhalen die in de praktijk het meest aan bod komen.

Conclusie
Het belangrijkste wat ik hiermee wil zeggen: weet alsjeblieft dat het niet jouw schuld is. Jij wilde dit niet, maar werd overgeleverd aan de drang van de ander. En dat is moeilijk te verkroppen. Maar echt, jij bent niet verantwoordelijk voor de daden van een ander. Het feit is dat de dader nooit over jouw grenzen had mogen gaan en jou op geen enkele manier had mogen laten twijfelen aan jezelf.

Mocht je merken dat je dit ingewikkeld blijft vinden en dat het je tegenhoudt om ermee aan de slag te gaan of het aan anderen te vertellen? Neem gerust eens contact met mij op. Ik help je heel graag verder!