De Kenmerken van Trauma: Begrijpen en Herkennen

Trauma is een veelvoorkomend fenomeen en een veelbesproken onderwerp. Er kan makkelijk gekscherend over gedaan worden door anderen met opmerkingen zoals “pff, dit was echt traumatisch voor me”. Natuurlijk hebben we het hier dan niet over de echte betekenis van trauma. Maar wat is trauma dan wel? En misschien nog wel belangrijker, hoe kun je trauma herkennen? Bij jezelf en bij de mensen in je omgeving? In dit artikel wil ik je meer vertellen over de kenmerken van trauma. Wellicht schept dit meer begrip en herkenning voor het thema.

Betekenis trauma

De betekenis van het woord trauma is letterlijk ‘wond’. Een trauma kan ontstaan op het moment dat iemand een schokkende gebeurtenis meemaakt. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een heftig verkeersongeluk, brand, misbruik of geweld. Niet elk trauma is hetzelfde. De mate van de heftigheid van het trauma heeft te maken met verschillende factoren. Bijvoorbeeld hoe langdurig de gebeurtenis van het trauma was, hoe ermee om gegaan is (zowel door de omgeving als de persoon zelf) en de mate waarin de gebeurtenis als schokkend is ervaren. We spreken van een trauma als het gaat om een heftige gebeurtenis uit het verleden, wat nog steeds onverwerkt is. Zolang je de gebeurtenis (het trauma) niet hebt verwerkt, blijf je last houden van de gevolgen hiervan.

Trauma kan veel gevolgen hebben en het is belangrijk om deze bij jezelf te herkennen en te begrijpen. Hieronder bespreek ik wat de kenmerken zijn van trauma en waaraan je deze dus kunt herkennen.

Kenmerken van trauma

De kenmerken van trauma kunnen per persoon verschillen. Als je je niet herkent in alle onderstaande symptomen betekent dit niet dat je dan ook geen trauma hebt. Toch zijn er wel kenmerken die veelvoorkomend zijn in het geval van trauma. Deze zal ik behandelen.

1. Stress

Trauma ligt blijvend opgeslagen in ons lichaam. Het stressniveau van je lichaam is verhoogd en dit maakt dat je voortdurend alert bent. Dit kan samengaan met een verhoogde hartslag en een snelle en/of oppervlakkige ademhaling. Je voelt je onrustig zonder dat daar een directe reden voor is. Met name in situaties waarbij je te maken hebt met triggers, dingen die je doen denken aan de traumatische gebeurtenis, zal je stressniveau behoorlijk verhoogd zijn.

2. Herbeleving van de gebeurtenis

Een belangrijk kenmerk van trauma (zeker in het geval van PTSS) is het terugkerend herbeleven van de gebeurtenis. Dit kan zich uitten in flashbacks, nachtmerries, zintuigelijke ervaringen of indringende gedachten die de persoon steeds opnieuw aan de gebeurtenis herinneren. Een herbeleving kan samen gaan met intense emoties of fysieke reacties, zoals hartkloppingen, angst of zweten.

3. Vermijding en afstomping

Vermijding is een heel duidelijk teken van trauma. Mensen met een trauma gaan situaties of mensen uit de weg die hun doen herinneren aan de schokkende gebeurtenis (het trauma). Zo zal iemand die een heftig verkeersongeluk nog niet heeft verwerkt, het verkeer vaker uit de weg gaan of misschien wel helemaal niet meer zelf de weg op durven. De situatie is dan zo angstig, dat we deze het liefst uit de weg gaan.

Toch is het niet helemaal te voorkomen dat we in aanraking komen met situaties of triggers die ons aan het trauma doen denken. Een manier om hiermee te dealen is om je bewustzijn zoveel mogelijk uit te schakelen. We hebben het hier over afstomping. Je gaat bijvoorbeeld wel het verkeer in, maar bent er niet helemaal bij. Als je afstomping ervaart, kan je je losgekoppeld voelen van je omgeving en de mensen om je heen en je ervaart nog maar een beperkt scala aan emoties. Dit kan leiden tot een gevoel van vervreemding en isolatie.

4. Negatieve veranderingen in denken en stemming

Op het moment dat een ingrijpende gebeurtenis plaatsvindt kunnen er veel veranderingen optreden in het denken en de stemming. Mensen kunnen zichzelf de schuld geven van de situatie en/of gevoelens van schaamte en schuld ontwikkelen. Dit zorgt voor een laag zelfbeeld en een negatieve kijk op het leven in het algemeen. Eveneens hebben mensen vaak een grote mate van machteloosheid ervaren gedurende de traumatische gebeurtenis. Dit kan leiden tot gevoelens van angst, hopeloosheid, depressie en het gevoel geen controle meer te hebben. Mensen gaan dan pleasegedrag vertonen en kunnen een ongeïnteresseerde houding ontwikkelen.

5. Veranderingen in relaties en moeite met verbinding maken

Afhankelijk van de traumatische ervaring kan een getraumatiseerd persoon moeite hebben met het aangaan van relaties en deze onderhouden. Getraumatiseerde personen hebben moeite met vertrouwen en intimiteit. Ze kunnen zich emotioneel afstandelijk gedragen, vanuit hun overlevingsmechanisme. Verder kunnen ze ook sneller geïrriteerd raken of emotioneel explosief gedrag laten zien.

6. Hyperarousal en reactiviteit

De stressresponssystemen zijn overactief in het geval van trauma. Deze kunnen overdreven sterk reageren op triggers die te maken hebben met het trauma. Voorbeelden zijn psychische angst, hyperwaakzaamheid, een sterke schrikreactie, een hoge hartslag en slaapproblemen.

7. Concentratieproblemen

Een traumatische ervaring kan zorgen voor concentratieproblemen. Dit kan verschillende oorzaken hebben zoals het verhoogde stressresponssysteem, wat ervoor zorgt dat je je minder goed kan concentreren. Ook slecht kunnen slapen of losgekoppeld zijn van je lichaam zorgen ervoor dat je er niet helemaal bij bent met je aandacht.

Begeleiding en verwerking

Zoals je leest kan het hebben van een onverwerkt traumatische ervaring een enorm (blijvend) effect hebben op je leven. Daarom is het zo ontzettend belangrijk om met deze traumatische ervaring aan de slag te gaan en de gebeurtenis te verwerken.

Mocht je je herkennen in bovenstaande kenmerken en je wilt hulp bij het verwerken hiervan. Neem dan contact op. Ik begrijp wat je doormaakt en help je hier graag bij!